Opieka nad dzieckiem w razie rozwodu

09 lip Opieka nad dzieckiem w razie rozwodu

Powierzenie opieki nad dzieckiem jednemu z małżonków w przypadku rozwiązania małżeństwa stanowi jeden z obligatoryjnych elementów wyroku rozwodowego. Obowiązek ten wynika z przepisów Kodeksu rodzinnego, co powoduje, że sąd musi zawsze rozstrzygać o tej delikatnej kwestii.

Porozumienie w przedmiocie opieki nad dzieckiem

Rodzice podejmując decyzję o rozwodzie, posiadają uprawnienie do zawarcia porozumienia dotyczącego sposobu i zakresu powierzenia wykonywania opieki nad dzieckiem jednemu z rodziców. Porozumienie może zawierać również warunki kontaktowania się z dzieckiem przez drugiego z rodziców. W szczególnie konfliktowych przypadkach, gdy nie jest możliwe zawarcie porozumienia przez samych rodziców, z pomocą mogą służyć pracownicy rodzinnego ośrodka diagnostyczno-konsultacyjnego, mediator, a także kurator rodzinny. Sąd opiekuńczy rozstrzygając o sposobie sprawowania opieki nad dzieckiem, powinien brać pod uwagę ustalenia rodziców. Sąd może samodzielnie określić formę kontaktów w przypadku braku ustaleń rodziców a także, gdy zawarte porozumienie jest sprzeczne z dobrem dziecka. Umieszczone w treści wyroku porozumienia zwiększa pewność jego respektowania. Co więcej, daje podstawę do dochodzenia roszczeń wobec ewentualnego łamania ustaleń przez jednego z rodziców. Na decyzję sądu w tym zakresie ważny wpływ może mieć opinia ustawowego przedstawiciela małoletniego, a w poważniejszych przypadkach sąd powinien posiłkować się także opinią przedstawianą przez osoby najbliższe. Podobnie jak w kwestii porozumienia, wysłuchanie dziecka lub osób najbliższych może być dokonywane przez pracowników rodzinnego ośrodka diagnostyczno- konsultacyjnego. Przepisy kodeksu postępowania cywilnego uzależniają możliwość wysłuchania samego zainteresowanego od jego rozwoju umysłowego, stanu zdrowia i stopnia dojrzałości. Wysłuchanie odbywa się poza salą posiedzeń sądowych.

Opieka a władza rodzicielska

Kontakty rodziców z dzieckiem są uzależnione od kilku czynników. Przede wszystkim główny wpływ na decyzję sądu ma zakres praw rodzicielskich posiadanych przez rodziców. Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego, sąd może: powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom, zawiesić władzę rodzicielską jednego lub obojga rodziców, ograniczyć władzę rodzicielską jednego lub obojga rodziców, pozbawić władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców. Sąd zobowiązany jest do tego, aby w wyroku zawsze rozstrzygać o kwestiach powierzenia opieki nad dzieckiem, niezależnie od tego, czy wcześniej zapadły orzeczenia dotyczące ograniczenia, zawieszenia, czy pozbawienia władzy rodzicielskiej. Sąd posiada także uprawnienie do przywrócenia władzy rodzicielskiej osobie, która wcześniej została jej pozbawiona. Ponadto, jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy może zmienić rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej i sposobie jej wykonywania zawarte w wyroku orzekającym rozwód lub separację.

Sposób kontaktowania się z dzieckiem

Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy wymienia przykładowo formy kontaktów z dzieckiem wskazując, że mogą one polegać na przebywaniu z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednim porozumiewaniu się, utrzymywanie korespondencji, korzystaniu z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej. Wymienione w Kodeksie sposoby nie są katalogiem zamkniętym, dlatego sąd opiekuńczy kierując się dobrem dziecka, a także interesem rodziców, może orzec inną formę kontaktów z dzieckiem. Ponadto, wyrok orzekający o rozwodzie może zawierać w szczególności: zakaz spotykania się z dzieckiem przez jednego z rodziców, zakaz zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu, zezwolenie na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd, ograniczenie kontaktów do określonych sposobów porozumiewania się na odległość oraz zakaz porozumiewania się na odległość. Trzeba pamiętać, że sąd opiekuńczy ze względu na dobro dziecka, posiada możliwość zmiany swojego rozstrzygnięcia w sprawie ustalenia sposobu kontaktów z dzieckiem. W postępowaniu rozwodowym, określenie formy kontaktowania się rodziców z dzieckiem powinno mieć dla zainteresowanych znaczenie nadrzędne. Rodzice, a także sąd muszą kierować się zawsze zarówno dobrem dziecka, jak i zapewnieniem w miarę możliwości swobodnego kontaktu drugiego rodzica z małoletnim. Powyższe uregulowania stosuje się odpowiednio przy orzeczeniu przez sąd separacji.