06 lip Obliczanie zachowku według cen z chwili orzekania
Sprawy o zachowek zdarzają się coraz częściej i wywołują liczne spory, zwłaszcza co do kwestii dotyczącej obliczania wartości przysługującego zachowku, którą regulują przepisy art. 991-1011 Kodeksu cywilnego.
Problemy
Dyskusje do niedawna budził problem ustalania wartości zachowku w przypadku zmiany wartości odziedziczonego majątku przed wydaniem wyroku w sprawie o zachowek. Może się bowiem zdarzyć, że na skutek pewnych okoliczności, takich jak dobra koniunktura, działania spadkobiercy, itp., wartość odziedziczonego majątku wzrośnie. Wtedy pojawić się może pytanie: wartość majątku spadkowego z której chwili ma stanowić podstawę do obliczenia wartości zachowku – czy wartość z chwili śmierci spadkodawcy, czy też z chwili orzekania?
Co na to Sąd Najwyższy
Problem ten wyjaśnił Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 6 marca 2014 roku. Stwierdził w nim, że obliczanie zachowku następuje zawsze na podstawie stanu spadku z daty jego otwarcia (jest to chwila śmierci spadkodawcy), a według cen z chwili orzekania przez sąd. W rozpatrywanej przez Sąd Najwyższy sprawie wzrosła wartość działki w wyniku jej przekształcenia z rolnej na budowlaną już po otwarciu spadku, a więc zmienił się stan tego składnika majątkowego wchodzącego w skład spadku, co tak naprawdę spowodowało też wzrost jego ceny. Natomiast gdyby było tak, że działka ta nadal byłaby działką rolną, tyle że wzrosłyby ceny rynkowe takich działek w określonym rejonie, to zwiększyłby się również zachowek przysługujący uprawnionemu, bo sąd musiałby zasądzić go według cen z chwili orzekania.
Co to oznacza w praktyce?
Konkluzją zapadłego wyroku jest stwierdzenie, że zmiana wartości odziedziczonego majątku po śmierci spadkodawcy, a przed wydaniem wyroku w sprawie o zachowek nie zawsze musi oznaczać, że uprawniony do zachowku dostanie więcej.
Iwona
Posted at 23:16h, 31 październikaCzy zasada ustalania wartości zachowku według cen z chwili złożenia roszczenia odnosi się także do zapisu testamentowego? Mam taki przypadek – majątek spadkowy to nieruchomość, zapis w testamencie mówi o zapłacie przez spadkobiercę połowy wartości spadku z dnia otwarcia spadku. Sądowe orzeczenie o nabyciu spadku przez spadkobiercę testamentowego zapada po kilku latach od rozpoczęcia postępowania w tej sprawie, co umożliwia zapisobiercy wystąpienie do spadkobiercy o wywiązanie się z zobowiązania.
Kancelaria
Posted at 12:23h, 13 listopadaDzień dobry,
celem uzyskania odpowiedzi na zadane pytanie zapraszamy do odbycia porady prawnej online bądź w Kancelarii.
Maciej
Posted at 16:37h, 30 listopadaDzień dobry.
Bardzo proszę o potwierdzenie, czy dobrze rozumiem, ponieważ mam bliźniaczy przypadek.
Działka x była działką rolną w momencie śmierci spadkodawcy. Jedna z spadkobierczyń została pozbawiona spadku odręcznie napisanym testamentem, który zaakceptowała i został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia u notariusza. W międzyczasie zmienił się plan miejscowy i działka jest obecnie budowlana.
Rozumiem, że w przypadku sprawy w sądzie działka będzie wyceniania według stanu na dzień śmierci spadkodawcy, czyli jako rolna, a cenę oszacują według obecnych wartości.
Dziękuję za odpowiedź
Konstantin
Posted at 21:32h, 04 wrześniaDarowizna mieszkania na rzecz córki w lutym 2018 r Zapis o służebności osobistej dotyczy wszystkich pomieszczeń mieszkania. Rodzice w mieszkaniu mieszkali sami. Obdarowana ma własne mieszkanie. Jedno z rodzicó umiera w lutym 2020 r a drugie w lipcu 2020. Jest wrzesień 2023 i pozew od pozostałych dzieci o zachowek. Zgodnie z tabelami dalszego trwania życia najdłuższy okres dla jednego z rodziców wynosił 75 miesięcy. Jednak faktycznie przeżył tylko 29 miesięcy. To wartość służebności , która obniża wartość mieszkania jest liczona od 75 czy 29?
Natasza
Posted at 03:22h, 13 lutegoBrat otrzymał 3 h ziemi 20 lat temu, czy wartości ziemi będzie liczona z przed 20 lat czy obecne ceny rynkowe?
Eliza
Posted at 11:04h, 20 kwietniaMieszkam z partnerem w mieszkaniu (które stanowi moją własność) i mamy synka. Chciałabym, żeby po mojej śmierci wszystko odziedziczył syn. Czy partner po mojej śmierci będzie miał prawo do mieszkania i pieniędzy, które mam w banku? Czy ewentualnie może domagać się od syna, aby ten zapłacił mu zachowek?
Kancelaria
Posted at 13:57h, 06 lipcaW przypadku śmierci spadek w całości przypadnie synowi, o ile nie posiada Pani innych dzieci. Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem, nie ma dziedziczenia ustawowego pomiędzy osobami żyjącymi w nieformalnych związkach, Oczywiście, partner może odziedziczyć po Pani spadek w przypadku powołania go do dziedziczenia na podstawie testamentu lub zapisu windykacyjnego, ale Pani zamiar i intencja są całkowicie inne. Pani partner nie będzie mógł się domagać od Waszego syna zapłaty zachowku.
Michał
Posted at 12:03h, 18 kwietniaOdziedziczyłem po ojcu 2 nieruchomości- jedną zabudowaną, a drugą nie. Brat oświadczył, że będzie domagał się zachowku. Czy mogę sprawę załatwić poza sądem i czy zamiast pieniędzy z tego tytułu przekazać bratu nieruchomość niezabudowaną.
Kancelaria
Posted at 13:57h, 06 lipcaOczywiście zachowek może Pan przekazać bratu w formie nieruchomości, jednakże pod warunkiem, że brat wyrazi na to zgodę. Wartość nieruchomości powinna opowiadać wartości zachowku. Przekazanie bratu nieruchomości musi mieć formę aktu notarialnego, a więc proponuję w tym akcie zastrzec, że brat z tytułu zachowku jest całkowicie zaspokojony i zrzeka się dochodzenia na drodze sądowej dalszych roszczeń z tego tytułu.
Barbara
Posted at 13:07h, 10 lipcaTrzy lata temu zmarła moja babcia. Czy przysługuje mi po niej zachowek? Jeśli tak, to w jakiej wysokości?
Kancelaria
Posted at 13:58h, 06 lipcaInstytucja zachowku ma na celu ochronę interesów osób najbliższych dla spadkodawcy (zstępnych, małżonka oraz rodziców spadkodawcy) przed niekorzystnymi rozporządzeniami majątkiem dokonanymi przez spadkodawcę w testamencie bądź też w formie poczynionych za życia darowizn.
Zachowek przysługuje osobie, która dziedziczyłaby po danym spadkodawcy z mocy ustawy. Oznacza to konieczność odwołania się do art. 931-932 k.c. w celu ustalenia kręgu spadkobierców ustawowych. Zgodnie z art. 931 §1 k.c. w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Dopiero jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, to zgodnie z § 2 tegoż artykułu, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom, czyli wnukom spadkodawcy
Drugie pytanie dotyczy wysokości zachowku. Podstawą jej ustalenia jest obliczenie wartości stanu czynnego spadku wraz z wartością darowizn podlegających doliczeniu oraz wartością zapisów windykacyjnych, czyli tzw. substratu zachowku. Wielkość tę należy następnie odnieść do, ustalonego w oparciu o przepisy art. 931 i następne kodeksu cywilnego, udziału spadkowego, który uprawniony otrzymałby przy dziedziczeniu ustawowym. Zachowek stanowi bowiem określoną część wartości udziału spadkowego przysługującego spadkobiercy. Ułamek ten wynosi 2/3, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo małoletni, natomiast w pozostałych przypadkach – 1/2.
Należy pamiętać, że zgodnie z art. 1007 § 1 kodeksu cywilnego, roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku przedawniają się z upływem 5 lat od ogłoszenia testamentu, jeśli dochodzimy zachowku od spadkobierców. Jeżeli natomiast domagamy się zachowku od zapisobierców windykacyjnych lub obdarowanych, termin przedawnienia biegnie od chwili otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy).